درد پا یک مشکل شایع در کودکان است که ممکن است در طول روز و یا شب هنگام خواب رخ دهد و بخشهای مختلف یک یا هر دو پا را درگیر کند. در اغلب موارد درد پای کودک جدی نیست و ممکن است ناشی از جهش رشد و یا کشیدگی عضلات در اثر فعالیت بدنی بیش از حد باشد و با استراحت یا درمانهای ساده بهبود یابد. اما گاه عواملی مانند بیماری سیور، صافی کف پا، شکستگیهای تنشی استخوان، لوپوس، آسیب صفحه رشد، کمبود شدید ویتامین D و آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانی سبب درد شدید یا مداوم در پا میشود که نیاز به بررسی پزشکی دارد. برای رفع درد پا در کودکان بایستی علت اصلی درد شناسایی شده و درمان مناسب با توجه به آن در نظر گرفته شود. در موارد حاد، پزشک ممکن است استفاده از وسایل کمکی مانند کفشهای خاص، دارو، فیزیوتراپی و گاه جراحی را توصیه کند.
علت درد پا در کودکان چیست؟
درد پا در کودکان اغلب به علت درد رشد و فعالیت نامناسب بدنی رخ میدهد. با این حال، بیماریها و عوامل دیگری نیز ممکن است سبب درد پا در کودکان شوند و قسمتهای مختلفی از پا را درگیر کنند. برخی از بیماریهای شایع دخیل در درد پا، همراه علائم و روشهای درمانی آنها، در زیر آورده شدهاند. بایستی در نظر داشت که این فهرست تنها جنبه آگاهیبخشی دارد و تشخیص علت دقیق درد پا در کودکان بر عهده پزشک است.
درد رشد
درد رشد یک مشکل شایع در کودکان است که در سنین ۳-۱۲ سالگی رخ میدهد و با تکمیل فرایند رشد به خودی خود برطرف میشود. این درد به صورت ناراحتی و گرفتگی شدید بروز کرده و ساق، ران، مچ یا پشت زانو را در یک یا هر دو پا درگیر میکند. اغلب درد رشد در اواخر روز و هنگام شب رخ میدهد و کودک را از خواب بیدار میکند. هر چند درد رشد در دوران رشد کودک مشاهده میشود، ارتباط مستقیمی با جهش رشد ندارد و معمولا با فعالیت بدنی شدید در طول روز مرتبط است.
علائم
درد رشد در دوره رشد سریع کودک آغاز شده و با رسیدن به سنین نوجوانی از بین میرود. درد رشد با علائم زیر همراه است:
- درد معمولا در ساق، مچ پا یا پشت زانو احساس میشود و معمولا هر دو پا را درگیر میکند.
- درد اغلب بصورت گرفتگی یا ناراحتی شدید احساس میشود.
- درد معمولاً در اواخر روز یا شب رخ میدهد و ممکن است کودک را از خواب بیدار کند. این درد در اکثر مواقع تا صبح برطرف میشود.
- درد رشد اغلب به صورت پیوسته احساس میشود، اما ممکن است به مدت چند روز تا چند ماه برطرف شود و دوباره عود کند.
- احتمال آنکه کودک در روزهایی که فعالیت بدنی زیادی دارد، درد رشد را تجربه کند، بیشتر است.
درمان
درد رشد نیازی به درمان فوری ندارد و با اقدامات سادهای مانند استراحت، ماساژ، انجام حرکات کششی و پرهیز از فعالیتهای تشدیدکننده تسکین مییابد. انجام اقدامات زیر میتواند به تسکین درد رشد در کودکان کمک کند:
- انجام ماساژ ملایم جهت تسکین درد رشد در کودکان میتواند بسیار مؤثر باشد. ماهیچههای پای کودک را با هر دو دست خود، به آرامی و ملایمت فشار دهید. حرکات زیگزاگی را به تدریج از انگشتان پا به سمت بالا انجام دهید و ماهیچههای کودک را به صورت منظم چند بار فشار داده و رها کنید.
- انجام تمرینات کششی عضلات پا در طول روز به کاهش درد رشد در کودکان کمک میکند.
- حمام گرم یا استفاده از پدهای حرارتی به تسکین درد رشد کمک کرده و علائم شبانه را کاهش میدهد.
- با تجویز پزشک میتوان از مسکنهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین درد رشد استفاده کرد.
گرفتگی عضلات
گرفتگی عضلات پا در کودکان که با عنوان سندرم اسب چارلی نیز شناخته میشود، با سفت شدن ناگهانی عضلات پا همراه است و اغلب کمتر از یک دقیقه تا حداکثر چند دقیقه طول میکشد. این مشکل میتواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله خستگی و فشار عضلانی، انجام ورزش سنگین، اضافهوزن، کمآبی و عدم تعادل الکترولیتی بدن باشد.
علائم
موارد زیر شایعترین علائم گرفتگی عضلات پا در کودکان هستند. البته این علائم در تمام کودکان یکسان نیست و میتواند با شدتهای مختلفی ایجاد شود.
- احساس سفتی در عضلات پا که میتواند کمتر از یک دقیقه تا چند دقیقه طول بکشد.
- احساس سفتی و درد عضلانی که معمولاً بهصورت شبانه و ناگهانی رخ میدهد و ممکن است کودک را از خواب بیدار کند.
درمان
در صورت بروز گرفتگی در عضلات پای کودک میتوانید با کشش و ماساژ دادن عضله به کاهش درد کمک کنید. اگر گرفتگی عضلات ادامه پیدا کرده یا عود کرد، برای ارزیابی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. به طور کلی، اقدامات زیر برای کمک به تسکین درد پا در کودکان توصیه میشود:
- انجام برخی تمرینات کششی میتواند به تسکین درد و پیشگیری از گرفتگی عضلات پا کمک کند.
- ماساژ ملایم عضله آسیبدیده در هنگام گرفتگی، بهصورت فشار دادن و شل کردنهای ریتمیک، روش مناسبی برای تسکین درد پا در اثر گرفتگی است.
- با صلاحدید پزشک درمان دارویی با استفاده از استامینوفن و ایبوپروفن برای تسکین درد مؤثر است.
- اطمینان از مصرف آب کافی و حفظ تعادل الکترولیتی بدن کودک، به رفع گرفتگی عضلات کمک میکند.
- استراحت و بالا نگه داشتن پا میتواند به بهبود گرفتگی عضلات پا کمک کند.
کار کشیدن بیش از حد از عضلات
کار کشیدن بیش از حد از عضلات یکی از شایعترین علل درد پا در کودکان است که عمدتاً ناشی از فعالیتهای بدنی سنگین مانند دویدن و پریدن است که فشار زیادی بر سیستم اسکلتیعضلانی وارد میکند. عضلات کودکان در حال رشد هستند و به اندازه عضلات بزرگسالان قوی نیستند. بنابراین، فعالیتهای بدنی سنگین میتواند منجر به خستگی، گرفتگی و یا کشیدگی عضلات آنها و در نتیجه احساس درد در پاها شود.
علائم
علائم سندرم کارکشیدن بیش از حد از عضلات در کودکان شامل موارد زیر است:
- درد عضلانی
- التهاب
- تورم
- احساس کاهش قدرت بدنی یا کاهش سرعت حرکت عضلات
- احساس درد حین ورزش یا فعالیت بدنی سنگین
درمان
درد ناشی از کار کشیدن بیش از حد از ماهیچهها در کودکان با اقدامات ساده زیر قابل درمان است:
- استراحت منجر به بهبود عضلات، رباطها و تاندونهای آسیبدیده در کودکان میشود.
- مصرف آب کافی، تغذیه متعادل و اجتناب از فشار بیش از حد بر عضلات میتواند به پیشگیری و کاهش درد پای ناشی از کار کشیدن بیش از حد از عضلات در کودکان کمک کند.
- فیزیوتراپی به کشش و تقویت نواحی آسیبدیده، بهبود علائم و پیشگیری از عود درد کمک میکند.
- استفاده از کمپرس یخ در محل آسیب میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
- از داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن میتوان برای کنترل درد و تورم استفاده کرد.
- در برخی موارد ممکن است وسایل کمکی مانند بریس توسط پزشک برای حمایت از ناحیه آسیبدیده توصیه شود.
بیماری سیور
بیماری سیور که به عنوان آپوفیزیت پاشنه نیز شناخته میشود، یک بیماری شایع در کودکان است که به دلیل فشار مکرر و بیش از حد بر روی صفحه رشد در استخوان پاشنه رخ میدهد. در دوران رشد، سرعت رشد استخوانها بیشتر از عضلات و تاندونها است. بنابراین افزایش کشش روی تاندون آشیل، صفحه رشد را تحت فشار قرار میدهد و سبب بروز علائم التهاب و درد در ناحیه تاندون آشیل و صفحه رشد میشود. این بیماری معمولاً کودکان ۸ تا ۱۵ ساله را که فعالیت فیزیکی بالایی دارند، تحت تأثیر قرار میدهد و در پسربچهها بیشتر مشاهده میشود. بیماری سیور معمولاً با بزرگتر شدن کودک و بسته شدن صفحات رشد، برطرف میشود.
علائم
علائم بیماری سیور شامل درد در پاشنه، پشت پاشنه و گاهی در کف پاها است که ممکن است در یک یا هر دو پا احساس شود. به طور کلی، علائم سیور عبارتند از:
- احساس درد و حساسیت موضعی در ناحیه پاشنه و قوس پا
- وجود قرمزی یا تورم در اطراف پاشنه
- گرفتگی پا به خصوص هنگام صبح
- لنگیدن یا راه رفتن روی نوک پا برای جلوگیری از فشار روی پاشنه پا
- احساس درد هنگام فشردن دو طرف پاشنه پا
درمان
هدف از درمان بیماری سیور، کاهش درد و تورم است. برخی از اقداماتی که سبب پیشگیری و درمان سیور میشوند، عبارتند از:
- نرمش و ورزشهای سبک و محدود کردن فعالیتهای بدنی سنگین مانند دویدن و پریدن که ممکن است باعث درد شوند
- گرم و سرد کردن اصولی بدن قبل و بعد از ورزش
- استفاده از کمپرس یخ به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی پاشنه پا برای کاهش درد و التهاب
- مصرف مسکنهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای تسکین درد با صلاحدید پزشک
- استفاده از کفش مناسب، به ویژه کفشهایی با کفی بالشتکدار و تکیهگاه خوب
- تمرینات کششی برای رفع سفتی و برداشتن فشار از صفحه رشد
- انجام فیزیوتراپی
صافی پای کودک
صافی کف پا که با عنوان قوسافتادگی نیز شناخته میشود یک مشکل شایع در کودکان است که در آن تمام کف پای کودک با زمین تماس پیدا کرده و باعث درد پا در کودکان میشود. این مشکل در بیشتر کودکان تا ۶ سالگی و همراه با رشد برطرف میشود و تنها برخی از کودکان نیاز به درمان پیدا میکنند. علل عمده صافی کف پا عبارتند از شل شدن رباطها، کشش عضلانی کم، اضافهوزن، یا ناهنجاریهای مادرزادی استخوان. صافی کف پا میتواند باعث توزیع نابرابر وزن بدن شود و منجر به مشکلات اسکلتی، درد، محدودیت حرکتی و از بین رفتن کفشها بطور ناموزون یا سریعتر شود. کودکانی که صافی کف پا دارند، ممکن است دچار تورم و گرفتگی قوس و ساق پا، مچ، زانو، لگن و یا کمر شوند.
علائم
صافی کف پا از طریق معاینه فیزیکی و با مشاهده عدم وجود قوس کافی در کف پا تشخیص داده میشود و ممکن است در موارد شدید همراه با علایم زیر باشد:
- احساس درد پا به دلیل کشیدگی عضلات و رباطها که اغلب هنگام دویدن و پریدن بروز میکند.
- احساس فشار بر روی زانوها، مچ پا، باسن و کمر که باعث درد و ناراحتی شود.
درمان
درمان صافی کف پا در کودکان بسته به شدت آن متفاوت است. کف پای صاف با انعطافپذیری مناسب معمولاً نیازی به درمان ندارد. با این حال کف پای صاف از نوع سفت و سخت که باعث درد یا محدودیت حرکتی در کودک میشود، ممکن است نیازمند مداخلات درمانی از قبیل استفاده از وسایل کمکی، فیزیوتراپی یا جراحی باشد.
برای تسکین درد ناشی از کف پای صاف در کودکان میتوان از انواع بریس و کفیهای مخصوص که باعث بهبود وضعیت کف پا میشوند، استفاده کرد. همچنین میتوان با تجویز پزشک از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند استامینوفن و ایبوپروفن برای تسکین درد استفاده کرد. انجام تمرینات کششی و حرکات اصلاحی با صلاحدید متخصص پا یا فیزیوتراپیست نیز جهت کاهش درد و اصلاح عضلات درگیر مؤثر است. در موارد حادی که درمانهای محافظهکارانه با شکست مواجه میشوند، پزشک ممکن است مداخلات جراحی شامل بازسازی رباط و تنظیم مجدد استخوان را با هدف بازگرداندن تراز و عملکرد طبیعی پا توصیه کند.
آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانی
آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانی یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث ایجاد درد، محدودیت حرکتی، تورم، گرفتگی و التهاب در یک یا چند مفصل پا و یا دست میشود. این بیماری شایعترین نوع روماتیسم مفصلی در کودکان زیر ۱۶ سال است. در برخی موارد بیماری آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان میتواند سبب عوارض جدی مانند مشکلات رشد، آسیب مفاصل و التهاب چشم در کودکان شود.
علائم
علائم بیماری آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانی از کودکی به کودک دیگر متفاوت است. این علائم ممکن است از چندین ماه تا چندین سال طول بکشد و شامل موارد زیر است:
- احساس درد خفیف تا شدید، تورم و گرفتگی مفاصل پا
- محدود شدن دامنه حرکتی کودک در اثر بروز درد و گرفتگی در مفاصل
- خستگی زودرس هنگام فعالیت بدنی در مقایسه با سایر همسالان
- کهیر و ضایعات پوستی که معمولاً در تنه، بازوها و پاها دیده میشود و میتواند با تب بالا همراه باشد.
- تورم غدد لنفاوی همراه با علائمی مانند تب بالا و ضایعات پوستی
درمان
کنترل علائم، پیشگیری از آسیب مفاصل و توانمندسازی کودکان برای داشتن زندگی فعال، اهداف اصلی در درمان بیماری آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان هستند. اقدامات زیر برای درمان آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانی توصیه میشود:
- استفاده از داروهای مسکن از قبیل استامینوفن یا استامینوفن کدئین، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا دیکلوفناک یا داروهای ضدروماتیسم مانند متوترکسات
- فیزیوتراپی و کاردرمانی برای بهبود و حفظ عملکرد ماهیچهها و مفاصل و جلوگیری از ناتوانی دائمی
- تغییر سبک زندگی از طریق ورزش، رژیم غذایی سالم و استراحت
- در موارد آسیب شدید مفصلی ممکن است نیاز به جراحی باشد
کمبود ویتامین D و کلسیم
ویتامین D نقش مهمی در تنظیم سطح کلسیم در بدن دارد و برای سلامت استخوان ضروری است. کمبود شدید ویتامین D و کلسیم میتواند منجر به بروز بیماری نرمی استخوان یا راشیتیسم در کودکان شود که با دردهای استخوانی، ضعف عضلانی و افزایش خطر شکستگی همراه است. کودکانی که به اندازه کافی نور خورشید دریافت نمیکنند یا غذاهای غنی از ویتامین D مانند روغن ماهی، زرده تخ مرغ و ماهیهای چرب مصرف نمیکنند، در معرض خطر کمبود ویتامین D هستند. علاوه بر این، بیماریهایی مانند فیبروز کیستیک، بیماری کرون و بیماری سلیاک نیز میتواند منجر به کمبود ویتامین D شود.
علائم
علائم شایع کمبود ویتامین D شامل درد و ضعف عضلانی، درد استخوان، خستگی و احساس گزگز در دست یا پا است. در موارد شدید، ممکن است علائمی مانند کج راه رفتن به دلیل ضعف عضلات ران یا ساق پا و خمیده شدن پاها نیز مشاهده شود.
درمان
برای رفع کمبود ویتامین D و کلسیم موارد زیر پیشنهاد میشود:
- مصرف مکملهای ویتامین D و کلسیم
- استفاده از غذاهای حاوی کلسیم مانند لبنیات، کلم بروکلی، ریواس، لوبیا، عدس، بادام، توفو، شیر سویا، سیبزمینی، سبزیجات برگدار تیره، حبوبات، آجیل و دانهها
- قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید جهت تولید ویتامین D
- استفاده از غذاهای حاوی ویتامین D مانند زردهی تخممرغ، قارچ، جگر گاو، شیر سویا، غلات و جو دوسر، روغن جگر ماهی، ساردین و سالمون
لوپوس
بیماری لوپوس یک بیماری خودایمنی همراه با ضایعات پوستی است و میتواند علائم مختلفی از جمله درد پا را در کودکان ایجاد کند. در طی این بیماری سیستم ایمنی به بافتهای خود بدن حمله میکند و منجر به التهاب و آسیب به اندامها و بافتها میشود. معمولاً در کودکان، علائم لوپوس در مقایسه با بزرگسالان شدیدتر است و ممکن است اندامهای بیشتری از جمله دستها را نیز درگیر کند.
علائم
برخی از علائم شایع لوپوس در کودکان عبارتند از:
- ضایعات پوستی
- آرتروز در دو یا چند مفصل که اغلب انگشتان دست و پا را درگیر میکند.
- ادرار تیره
- تورم در اطراف پاها و پلکها (التهاب کلیه یا نفریت)
- تنگی نفس و درد قفسه سینه (درگیری ریه)
درمان
درمان لوپوس در کودکان شامل یک رویکرد جامع برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی است. گزینههای درمانی لوپوس در کودکان عبارتند از:
- درمان دارویی با استفاده از داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی (مانند متوترکسات، آزاتیوپرین و هیدروکسیکلروکین).
- استراحت و کاهش استرس
- رژیم غذایی متعادل
- ورزش منظم جهت بهبود قدرت و استقامت عضلات
- استفاده از کرم ضدآفتاب و پرهیز از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید
سایر علل شایع درد پا در کودکان
علاوه بر مواردی که در بالا ذکر شد، بیماریهای دیگری نیز وجود دارند که میتوانند سبب پا درد در کودکان شوند. برخی از این اختلالات عبارتند از:
- پای پرانتزی و زانو ضربدری: هم پای پرانتزی و هم زانو ضربدری میتوانند در طولانیمدت باعث بروز درد پا در کودکان شوند. به دلیل انحراف زانو در این دو عارضه، وزن به شکل بسیار نامتوازنی روی پا توزیع شده و فشار بیشتری به پا وارد میشود. همچنین این دو عارضه میتوانند باعث بد راه رفتن کودک نیز میشوند و این خود میتواند باعث ایجاد یا تشدید درد پا شود.
- سرطان خون: سرطان خون یا لوسمی یک علت نادر درد استخوان یا مفاصل در کودکان است. در این بیماری، سلولهای سرطانی بهصورت کنترلنشده در مغز استخوان تکثیر میشوند و با ایجاد توده در نزدیکی اعصاب نخاعی یا در مفاصل سبب احساس درد در پا و مفاصل میشوند.
- بیماریهای عفونی ویروسی: برخی از بیماریهای عفونی ویروسی مانند آنفولانزا، کرونا، سینوویت و میوزیت ویروسی میتوانند منجر به علائم مختلفی از جمله پا درد در کودکان شوند.
- بیماری لایم: بیماری لایم یک نوع عفونت چندسیستمی است که از طریق نیش کنههای آلوده به باکتری بورلیا منتقل میشود. علائم این بیماری شامل سردرد، دردهای عضلانی و درد مفاصل، به ویژه درد پا، تب، خستگی و ضایعات پوستی است. در برخی موارد، کودکان مبتلا به بیماری لایم ممکن است دچار آرتروز شوند که مفاصل تحملکننده وزن مانند زانوها و مچ پا را تحت تأثیر قرار میدهد و منجر به درد و تورم متناوب میشود.
- ازگود اشلاتر: بیماری ازگوداشلاتر یکی از علل شایع زانو درد در نوجوانان و کودکان در حال رشد است که با التهاب زیر زانو، جایی که تاندون به کاسه زانو متصل میشود، مشخص میشود. ابتلا به بیماری ازگوداشلاتر در کودکانی که ورزشهای سنگینی که شامل دویدن و پریدن است انجام میدهند، شایعتر است. علائم اصلی این عارضه شامل زانو درد، حساسیت در ناحیه ساق و تورم است. بیماری ازگوداشلاتر معمولاً در حدود سن ۱۴ سالگی در دختران و ۱۶ سالگی در پسران، زمانی که کودک جهش رشد دوران نوجوانی خود را کامل کرده است، بروز میکند. ازگوداشلاتر معمولا به تدریج و خودبهخود برطرف میشود.
- سندرم پای بیقرار: سندرم پای بیقرار در کودکان نوعی اختلال عصبی است که اغلب به عنوان “احساس خزیدن حشره روی پا” یا اصرار برای حرکت دادن پاها توصیف میشود و موجب درد و ناراحتی در پاها میشود. این وضعیت میتواند منجر به مشکلاتی در خواب کودک شود. علائم سندرم پای بیقرار شامل ناراحتی پا، لگد زدن مکرر پا در هنگام خواب، پرت کردن و چرخش پا در رختخواب و احساس سوزش، درد یا ضربان در پاها است. این مشکل را نباید با دردهای رشد یا اختلال بیشفعالی و نقص توجه اشتباه گرفت.
- بیماری ایزلین: بیماری ایزلین یک بیماری ارثی همراه با درد پیشرونده است که پاهای کودک را تحت تاثیر قرار میدهد. بیماری ایزلین بطور خاص مرز خارجی پا را در برجستگی استخوانی قسمت خارجی پا تحت تأثیر قرار میدهد که اگر دست را در امتداد لبه بیرونی پای خود حرکت دهید، میتوانید آن را احساس کنید. این برآمدگی به عنوان «استیلوئید» شناخته میشود. شایعترین علامت بیماری ایزلین درد در قسمت بیرونی پا در حین فعالیت بدنی است. علائم رایج دیگر شامل لنگیدن یا راه رفتن با قسمت داخلی پا است.
- علل غیرپزشکی پا درد در کودکان: علل غیرپزشکی پا درد در کودکان شامل استفاده از کفش نامناسب، صدمات، زمین خوردن و عدم مراقبت از پا میباشد.
چه زمانی باید برای پا درد کودک به پزشک مراجعه کرد؟
مشکلاتی مانند دردهای خفیف، کوتاهمدت و یا بدون علائم دیگر و نیز گرفتگیهای عضلانی فوریت کمتری دارند و ممکن است حتی بدون مراجعه به پزشک برطرف شوند. علائم جدی در رابطه با پا درد کودکان که نیاز به مراجعه و مشورت با پزشک دارند، عبارتند از:
- ناتوانی و ناهماهنگی در انجام فعالیتهای بدنی در مقایسه با همسالان که عمدتاً به دلیل خستگی است و میتواند ناشی از صافی کف پا یا کشیدگی و گرفتگی عضلات باشد.
- عدم تمایل کودک به شرکت در فعالیتهایی که معمولاً از آن لذت میبرد که احتمالاً نشاندهنده درد پاشنه پا یا التهاب صفحه رشد در پشت پاشنه پا است.
- تردید در نشان دادن پاها که میتواند نشانه درد یا تغییرات ظاهری مانند قرمزی، تورم یا تغییر رنگ پوست باشد.
- زمین خوردن مکرر که ممکن است نشاندهنده مشکلات تعادلی، مشکلات ناشی از انگشتان پا یا مشکلات عصبیعضلانی باشد.
- شکایت از درد پایی که بیش از چند روز ادامه دارد و با تورم همراه است.
اگر کودک علائم زیر را داشته باشد مشکل بسیار جدی است و بایستی در اولین فرصت ممکن به پزشک مراجعه کرد:
- ناتوانی در حرکت عادی لگن، زانو یا مچ پا
- درد شدید یا گریه هنگام لمس یا حرکت پا
- مفصل متورم و مشاهده هرگونه تورم در قسمتهایی از پاها شامل پاشنه، ساق و مچ پا
- درد ساق پا در یک طرف که بیش از ۱۲ ساعت طول بکشد
- بیحسی که بیش از ۱ ساعت طول بکشد
- راه رفتن غیرطبیعی
- تب همراه با درد در یکی از پاها
- احساس گرم شدن و مشاهده تغییر رنگ در ناحیه درد
در صورت مشاهده علائم ناراحتی و درد در پای کودک خود میتوانید جهت دریافت مشاوره از متخصصان کلینیک ارتوپدی کودکان واقع در خیابان شریعتی تهران با شماره تلفن ۰۲۱٢٦٧٢٣٩٩٦ تماس بگیرید.
علت درد پا در کودکان چگونه تشخیص داده میشود؟
برای شناسایی دقیق علت درد پا در کودکان، متخصص ارتوپد یا اطفال کودک را معاینه کرده و سابقه پزشکی او را بررسی میکند. پزشک ممکن است در مورد علائم کودک، مانند زمان شروع درد، شدت و مدت احساس درد و فعالیتهایی که باعث تشدید آن میشود، از شما سوال کند. در صورت لزوم پزشک از روشهای تشخیصی زیر جهت بررسی دقیقتر علت درد استفاده میکند:
- تصویربرداری: در برخی موارد، ممکن است از روشهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس، ام آر آی یا سونوگرافی برای بررسی وضعیت استخوانها، عضلات، تاندونها، رباطها و سایر بافتهای نرم استفاده شود. این روشها به شناسایی وجود شکستگی، عفونت و یا سایر ناهنجاریهای استخوانی کمک میکند.
- روشهای آزمایشگاهی: آزمایش خون نیز میتواند در تشخیص علت درد پای کودک و برنامهریزی درمان به پزشک کمک کند. از آزمایش خون میتوان برای شناسایی وجود بیماریهای زمینهای مانند روماتیسم یا لوپوس و نیز بررسی سطح هورمونها، کمبود ویتامین دی و کلسیم و فاکتورهای دیگر استفاده کرد.
درمانهای خانگی درد پا در کودکان
میتوانید روشهای خانگی زیر را برای تسکین و کنترل درد پا در کودکان امتحان کنید. اگر با وجود این اقدامات درد پای فرزندتان ادامه پیدا کرد یا بدتر شد، جهت تشخیص علت و درمان مناسب حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- روش I.C.E: کودک خود را تشویق کنید تا استراحت کند. میتوانید برای تسکین درد، کیسههای یخ را در فواصل زمانی مختلف روی پاهایش قرار دهید و از باندهای فشاری برای فشردن پای او استفاده کنید. همچنین، برای کاهش درد میتوانید پاهای کودک را در ارتفاعی بالاتر مثلا روی بالش یا پتو قرار دهید.
- حمام گرم و ماساژ: حمام گرم و استفاده از پدهای حرارتی میتواند درد پا را در کودکان تسکین دهد. همچنین، انجام ماساژهای ملایم میتواند در مدیریت درد پا مؤثرباشد و به کودک شما کمک کند تا با درد پا مقابله کند.
- تمرینات کششی: تمرینات کششی ساده میتواند به تسکین دردهای خفیف کمک کند.
تمرینات ورزشی برای کاهش درد پا در کودکان
تمرینات ورزشی زیر میتوانند به کاهش و پیشگیری از درد پا در کودکان کمک کنند. با این حال، در نظر داشته باشید که در صورتی که انجام این تمرینات سبب تشدید درد پای کودک شد، تمرین را بلافاصله متوقف کنید. بهتر است قبل از انجام هرگونه تمرین ورزشی با پزشک مشورت کنید.
- تمرینات کششی به کمک دیوار: از کودک خود بخواهید که با فاصلهای به اندازهی طول یک دست از دیوار بایستد. از او بخواهید که پای راست خود را به سمت دیوار ببرد و سپس در حالیکه زانوی چپ خود را صاف نگه داشته است، زانوی راست را به سمت جلو خم کند و ۳۰ ثانیه نگه دارد. از کودک بخواهید که ۳ بار در هر طرف این تمرین را تکرار کند.
- تمرینات کششی نشسته: انواع مختلفی از تمرینات کششی نشسته وجود دارد که به سه مورد از آنها در اینجا اشاره میشود: (۱) از کودک بخواهید که پای خود را روی یک بطری آب یخزده یا غلتک فومی بچرخاند. (۲) از کودک بخواهید که یک پا را روی پای دیگر در حالت ضربدری قرار دهد؛ سپس انگشت شست پای خود را بگیرد و به آرامی آن را به سمت خود بکشد. (۳) از کودک بخواهید که به کمک یک سکوی کوتاه پاشنه پا را بالا ببرد و آن را به مدت ۳۰ ثانیه کشش داده و سپس به مدت ۱۰ ثانیه روی انگشتان پا فشار دهد. این کار را میتوان بدون استفاده از سکو نیز انجام داد.
- تمرین به وسیله سنگریزهها: کودک را روی یک صندلی بنشانید و مقداری سنگریزه در مقابل او قرار دهید. سپس از کودک خود بخواهید که از انگشتان پای خود برای برداشتن سنگریزهها استفاده کرده و آنها را در یک فنجان بیندازد. کودک بایستی این کار را به نوبت و با هر دو پای خود انجام دهد. این تمرین میتواند با تقویت و کشش عضلات و رباطهای پا به کاهش درد پا در کودکان کمک کند.
سوالات متداول
علت درد پای شبانه کودک چیست؟
علل شایع پا درد شبانه در کودکان عبارتند از: درد رشد، گرفتگی عضلات و شرایطی مانند بیماری سیور، بیماری ازگوداشلاتر و بیماری ایزلین؛ این بیماریها اغلب منجر به ناراحتی و درد در پاها به خصوص در طول شب میشوند.
علت درد پای همراه با تب در کودکان چیست؟
پا درد به همراه تب در کودکان میتواند نشانهای از بیماریهای خودایمنی مانند آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان باشد و بایستی برای تشخیص دقیق علت آن به پزشک مراجعه نمود.
آیا سرماخوردگی و آنفولانزا میتواند سبب درد پا در کودکان شود؟
بله، ویروس سرماخوردگی، آنفولانزا و کرونا میتواند باعث درد پا در کودکان شود. برخی از انواع آنفولانزا و سرماخوردگی میتوانند باعث آسیب و التهاب عضلانی از درجه خفیف تا شدید شوند، تا جایی که در طی آن عضلات چنان ضعیف میشوند که برخی از بچهها احساس میکنند نمیتوانند راه بروند.
چه کفشی جهت جلوگیری از درد پا در کودکان مناسب است؟
استفاده از کفشهای مناسب و حمایتکننده با کفی سازگار با پای کودک برای پیشگیری از مشکلات پا و جلوگیری از درد پای ناشی از کف پای صاف ضروری هستند. بهتر است پاهای کودک را در حین رشد اندازهگیری کنید و کفشهایی را انتخاب کنید که حمایت کافی از پاها را ایجاد کرده و فضای رشد کافی را برای آنها فراهم کنند.
آیا راه رفتن نامناسب میتواند منجر به درد پا در کودکان شود؟
بله، مسائلی مانند الگوی راه رفتن نامناسب و مشکلات در انگشتان پا میتواند منجر به درد پا شود و بایستی از طریق ارزیابی دقیق و درمان مناسب برطرف شود.
برای پیشگیری از درد پا در کودکان چه باید کرد؟
بررسی منظم وضعیت پاهای کودکان جهت مشاهده هرگونه تغییر یا ناراحتی، در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از مشکلات پا بسیار مهم است. استفاده از کفش مناسب، نظارت بر فعالیتهای بدنی، تشویق کودک به داشتن الگوی مناسب راه رفتن و ورزش و انجام معاینات منظم از اقدامات پیشگیرانه هستند.
علل درد کشاله ران در دختربچهها چیست؟
علل درد کشاله ران در دختربچهها میتواند متفاوت باشد و ممکن است شامل عفونت دستگاه ادراری، کیست تخمدان و آپاندیس باشد. کشیدگی و فشار عضلانی یکی از علل شایع درد کشاله ران است که اغلب در حین فعالیت بدنی رخ میدهد.
آیا مشکلات مربوط به دیسک کمر میتواند باعث درد پا در کودکان شود؟
بله، مشکلات دیسک کمر میتواند باعث درد پا در کودکان شود. پا درد و بیحسی در پایین ساق پا (بدون احساس کمردرد)، ضعف عضلانی و احساس سوزن سوزن شدن علائم شایعی است که در کودکان مبتلا به فتق دیسک مشاهده میشود.
چگونه بین دردهای رشد و سایر علل درد پا در کودکان تفاوت قائل شوم؟
دردهای رشد معمولاً هر دو پا را درگیر میکنند و مفاصل را تحت تأثیر قرار نمیدهند و بر خلاف سایر علل درد پا باعث لنگیدن یا تب نمیشوند.
